Choroby wątroby w obrazie badań krwi

W bardzo wczesnym stadium –  choroby wątroby najczęściej nie dają żadnych oczywistych oznak somatycznych  i wykrywane są zwykle przypadkowo podczas okazjonalnych badań krwi czy USG jamy brzusznej. Dzieje się tak dlatego, gdyż wątroba jest dużym narządem i zanim wystąpią jakiekolwiek objawy chorobowe to znaczna ilość tkanki wątrobowej musi zostać uszkodzona.

Zmiany chorobowe wątroby, które mogą pojawić się w badaniach laboratoryjnych, zależą od czasu trwania tej choroby, ponieważ często jeszcze we wczesnym okresie rozpoznanie bywa trudne i przy podejrzeniu jakichkolwiek zaburzeń potrzeba wielu badań laboratoryjnych i obrazowych aby móc dokonać jak najbardziej dokładnej analizy i  wniosków. 

Już dziś zacznij mądrze wspierać swoją wątrobę z dedykowanym kompleksem 10 składników aktywnych Hepaset PRO. Działaj jak najszybciej – zamów Hepaset Pro!

Markery stanu zapalnego wątroby w badanach krwi wskazujące na choroby narządu.

Próby wątrobowe

Próby wątrobowe to jedne z najczęściej wykonywanych badań krwi, mających na celu ocenę i analizę czynności wątroby. Pierwszym krokiem w wykrywaniu nieprawidłowości pracy wątroby lub jej uszkodzenia jest proste badanie krwi w celu określenia poziomu niektórych enzymów (białek) wątrobowych. W normalnych, fizjologicznie zdrowych warunkach enzymy te znajdują się głównie w komórkach wątroby, w momencie kiedy z jakiegoś powodu hepatocyt zostaje uszkodzony, enzymy te dostają się do krwiobiegu.

Aminotransferazy

Do najbardziej wrażliwych i powszechnie oznaczanych enzymów wątrobowych należą aminotransferazy. Należą do nich:

• aminotransferaza alaninowa (ALT lub ALAT)
• aminotransferaza asparaginianowa (AST lub AspAT).

Enzymy te są zwykle zawarte w komórkach wątroby i jeśli zostanie ona  uszkodzona, komórki wątroby uwalniają te enzymy do krwi, podnosząc tym samym poziomy enzymów AST i ALT we krwi i sygnalizując chorobę wątroby. Nawet niewielkie uszkodzenie komórek wątroby powoduje zwiększenie ich aktywności we krwi. Można nawet stwierdzić, że im większe uszkodzenie wątroby, tym wyższa aktywność tych enzymów w pobranej próbce krwi.

Należy jednak zaznaczyć, że samo AST nie jest wysoce specyficznym wskaźnikiem uszkodzenia wątroby, ponieważ  podniesienie tego markeru może nastąpić w wyniku uszkodzenia również innych tkanek, gdyż oprócz wątroby AST znajduje się też w innych tkankach czyli w  sercu, mięśniach, nerkach i mózgu.

ALT natomiast normalnie występuje głównie w wątrobie i tam jest najbardziej skoncentrowany. Jest uwalniany do krwiobiegu w wyniku uszkodzenia wątroby. W związku z tym służy już jako dość specyficzny wskaźnik stanu wątroby.

Normy i zakresy referencyjne AST i ALT mogą nieznacznie się różnić w zależności od technik i protokołów stosowanych przez poszczególne pracownie analityczne, dlatego powinno się je zawsze odnosić do zakresów wskazanych przez poszczególne laboratoria, w których testy zostały wykonane.

Próby wątrobowe – normy dla poszczególnych wskaźników

AST (aminotransferaza asparaginianowa), inaczej lub AspAT (czasami GOT)

• Norma dla kobiet wynosi 5-40 U/I (j.m/l)
• Norma dla mężczyzn wynosi – 19 U/l.

*Poziom tego enzymu wzrasta przy marskości wątroby, zapaleniu, żółtaczce mechanicznej i po zawale.

ALT (aminotransferaza alaninowa), inaczej ALAT (niekiedy GPT)

• Norma dla kobiet wynosi <35 U/l  (j.m/l)
• Norma dla mężczyzn wynosi <45 U/l (j.m/l)
• Norma dla dzieci (1–15 rok życia) <25 U/l (j.m/l)

*Wartości wyższe od podanych mogą wystąpić przy przewlekłym lub ostrym zapaleniu wątroby, żółtaczce mechanicznej lub mononukleozie.

Czy samo oznaczenie enzymów AST i ALT jest wystarczające aby ocenić czynność wątroby?

Należy jasno zaznaczyć, że same poziomy enzymów ALT i AST nie odzwierciedlają funkcji wątroby pomimo, że w środowisku medycznym i publikacjach medycznych  funkcjonują pod nazwą „enzymy wątrobowe”.

Nawet w warunkach, gdy AST i ALT są bardzo podwyższone, wątroba może nadal funkcjonować prawidłowo. W związku z tym, jeśli badania wykazują  „podwyższoną lub wysoką aktywność enzymów wątrobowych” należy po konsultacji  z lekarzem wykonać inne dodatkowe badania krwi ukierunkowane na bardziej szczegółową analizę diagnostyczną wątroby.

Badania krwi, które pomagają odzwierciedlić czynność wątroby

Poniżej przedstawiono badania krwi, które realnie pomagają  odzwierciedlić czynność wątroby.

Panel krzepnięcia

Panel krzepnięcia (czas protrombinowy lub PT i międzynarodowy współczynnik znormalizowany lub INR): Testy te służą do pomiaru zdolności krwi do prawidłowego krzepnięcia oraz zapobiegania krwawieniom i powstawaniu siniaków . Jest to funkcja niektórych białek zwanych czynnikami krzepnięcia, które normalnie są wytwarzane w wątrobie. Prawidłowe wartości to około 9,5 do 13,8 sekundy.

Poziom albuminy

Poziom albuminy (hipoalbuminemia): Albumina jest białkiem produkowanym tylko w wątrobie,  powszechnie występującym we krwi – pełni wiele funkcji. Jeśli poziom albumin jest niższy niż normalnie, może sugerować przewlekłą chorobę wątroby lub marskość wątroby . Warto zauważyć, że wiele stanów innych niż choroba wątroby również może powodować niski poziom albuminy. Normy wartości to około 3,5 do 5 g / dl.

Bilirubina

Bilirubina jest produktem ubocznym rutynowego niszczenia czerwonych krwinek występujących w wątrobie. Zwykle jest uwalniana w postaci żółci z kałem. Podwyższenie poziomu bilirubiny może sugerować dysfunkcję wątroby, jednak inne stany ze zwiększonym niszczeniem czerwonych krwinek również mogą powodować podwyższony poziom bilirubiny pomimo normalnej czynności wątroby. Normy wartości to około 0,1 do 1,0 mg / dl.

Liczba płytek krwi

Liczba płytek krwi: Mała liczba płytek krwi ( trombocytopenia ) ma wiele przyczyn, z których jedną może być zaawansowana choroba wątroby. Prawidłowa liczba płytek krwi wynosi około 150 000 do 400 000 na (µl).

Glukoza

Glukoza: Przy zaawansowanych chorobach wątroby może być zaburzony proces glukoneogenezy czyli procesu uwalniania glukozy w celu odżywienia innych komórek w przypadku wygłodzenia przy niedostatecznym doustnym spożyciu glukozy. Zaburzenie to może prowadzić do niezwykle niskiego poziomu glukozy – hipoglikemii.

GGT (transpeptydaza gamma-glutamylowa)

GGT (transpeptydaza gamma-glutamylowa): Uważa się, że enzym ten wskazuje na możliwe uszkodzenie wątroby; im wyższy poziom nieprawidłowości, tym większe prawdopodobieństwo uszkodzenia wątroby.

Normalny poziom GGT to około 9 do 48 U / l.

ALP (fosfataza alkaliczna, fosfataza zasadowa)

ALP (fosfataza alkaliczna, fosfataza zasadowa): Fosfataza zasadowa to enzym znajdujący się w błonie wielu komórek. Enzym ten jest wydalany do żółci, więc jego stężenie wzrasta w przypadku utrudnienia odpływu żółci z wątroby do jelit. Poziom tego enzymu zależy głównie od wieku, stąd największy jego wzrost ma miejsce w okresie dojrzewania (rozwój kośćca).

Wątroba syntetyzuje największe ilości tego enzymu, więc jego wysoki poziom we krwi może wskazywać między innymi na uszkodzenie wątroby.

Normalny poziom ALP wynosi około 45 do 115 U / l.

LD lub LDH (dehydrogenaza mleczanowa)

LD lub LDH (dehydrogenaza mleczanowa): to enzym cytoplazmatyczny obecny we wszystkich komórkach, który bierze udział w przekształceniu glukozy. Bez większych komplikacji przenika do surowicy krwi wskutek obumarcia komórek, zachwiania równowagi jonowej krwi lub zwiększonej przepuszczalności błony komórkowej.  Poziom tego enzymu może być podwyższony w przypadku wielu typów chorób, w tym chorób wątroby. Normalne poziomy tego enzymu to około 122 do 222 U / l.

Pod tym linkiem dowiesz się jak mądrze wspierać swoją wątrobę z kompleksem 10 składników aktywnych Hepaset PRO. Działaj już teraz!

Jakie badania warto wykonać przy podejrzeniu poszczególnych chorób wątroby?

Zapalenie wątroby

Badania krwi, które warto wykonać  i markery które mogą kierunkować dalszą diagnostykę:

AspAT i ALAT, Stężenie bilirubiny, raz na kilka lat zaleca się wykonanie badań krwi pod kątem anty-HCV (antygen rozpoznawany przy wirusowym zapaleniu typu C) i antygenu Hbs, który pojawia się przy zapaleniu wątroby typu B.

Stłuszczenie wątroby

Parametry krwi świadczące o niewydolności wątroby w tym schorzeniu, które wato sprawdzić to: aktywność  transaminaz ALT, AST, GGTP, poziom trójglicerydów, cholesterolu LDL i glukozy. Warto wykonać również USG jamy brzusznej.

Kamica żółciowa

Badania krwi: AIAT, AspAT, GGTP, stężenie bilirubiny i poziom fosfatazy zasadowej.

Ponadto aby potwierdzić lub wykluczyć kamicę żółciową to z pewnością będzie badanie USG jamy brzusznej. Jeśli wynik badania jest niewyraźny, w jakiś sposób wątpliwy można przeprowadzić endoskopię wsteczną – cholangiografię (dość inwazyjne badanie), czyli prześwietlenie pęcherzyka i dróg żółciowych promieniami rentgena przy użyciu kontrastu.  Rezonans magnetyczny również będzie dobrym narzędziem diagnostycznym do oceny stanu dróg żółciowych a przy tym nieinwazyjny.

W związku z tym, że choroby wątroby najczęściej nie dają żadnych oczywistych oznak, a od pierwszych zmian chorobowych w narządzie do momentu pojawienia się objawów musi upłynąć sporo czasu, warto więc być czujnym na wszelkie sygnały jakie wysyła nasze ciało, a okresowo wykonywać kontrolne badania krwi.

Bibliografia:

1. A. Panasiuk, red. Naukowa, Encefalopatia wątrobowa, PZWL, Warszawa 2016,
2. E. Godziemba-Maliszewska, M. Jarosz, W. Respondek, Choroba stłuszczeniowa wątroby, PZWL, Warszawa 2010,
3. M. Jarosz, J. Dzieniszewski, Kamica żółciowa, PZWL, Warszawa 2005,
4. E. Sklianskaja, Wątroba. Leczenie bez lekarstw, Wydawnictwo ABA, Warszawa 2011,
5. Red. S.J. Konturek, Fizjologia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny, Warszawa 2013,
6. Praca zbiorowa pod red. Krzysztofa Simona, Zakaźne choroby wątroby i dróg żółciowych, Wyd. II uaktualnione, Termida, Poznań 2015,
7. A. Dembińska-Kieć, J.W. Naskalski, B. Solnica, Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Edra Urban & Partner, Wrocław 2017,
8. https://liverfoundation.org
9. https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/wzw-e-ostre-wirusowe-zapalenie-watroby-typu-e,3724,n,192#objawy-ostrego-wzw-e

Edyta Węcławska

Dietoterapeuta i dietetyk kliniczny. Specjalistka w zakresie zaburzeń neurorozwojowych dzieci i biochemii ludzkiego organizmu. Autorka szkoleń, webinariów i warsztatów. Propagatorka zdrowego stylu życia i wiedzy na temat leczenia i diagnostyki chorób współistniejących, które zaburzają prawidłowy rozwój dzieci. Prywatnie mama z 8-letnim stażem i doświadczeniem, która od wielu lat aktywnie działa w grupach wsparcia dla rodziców dzieci z zaburzeniami neurorozwojowymi.