Hepatolog jest to lekarz, który koncentruje się na diagnozie oraz późniejszym leczeniu schorzeń zlokalizowanych w obszarze dróg żółciowych, pęcherzyka żółciowego oraz wątroby. Kiedy warto udać się do hepatologa? Jakie stany chorobowe wymagają jego opieki? Tego dowiesz się z tego artykułu.
Czym jest hepatologia?
Jest to odrębna dziedzina medycyny, która zajmuje się schorzeniami, budową i funkcjonowaniem wątroby oraz pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych. Warto jednak wspomnieć, że w Polsce hepatologia nie stanowi odrębnej specjalności lekarskiej, co reguluje Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 stycznia 2013 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów. Program kształcenia w umiejętności hepatologicznej przeznaczony jest dla lekarzy posiadających tytuł specjalisty lub specjalizację II stopnia we wszystkich specjalnościach lekarskich. Ze względu na ten fakt często schorzeniami z zakresu wątroby zajmują się specjaliści chorób zakaźnych albo gastroenterolodzy.
Czym zajmuje się hepatolog?
Lekarz hepatolog zajmuje się wieloma schorzeniami. Między innymi o podłożu autoimmunologicznym, genetycznym, wirusowym, nowotworowym, jak również zapalnym, które związane są przykładowo z przedawkowaniem leków, spożyciem substancji toksycznych czy z nadużywaniem alkoholu. Do jego obowiązków należy:
- diagnozowanie schorzeń wątroby, które mają charakter nowotworowy,
- różnicowanie, diagnozowanie, a także leczenie rozpoznanych postaci wirusowego zapalenia wątroby,
- leczenie zarówno objawowe jak i zabiegowe chorób, które związane są z woreczkiem żółciowym,
- pobieranie próbek w celu badań oraz analiza uzyskanych wyników.
Wśród chorób i dolegliwości, których leczeniem zajmuje się hepatolog, można wymienić między innymi:
- hiperbilirubinemie
- ostre zapalenie wątroby (wirusowe, polekowe)
- nadostre i podostre zapalenie wątroby
- przewlekłe zapalenie wątroby
- marskość wątroby
- encefalopatia wątrobowa
- wodobrzusze
- zespół wątrobowo-nerkowy
- gastropatia wrotna
- osteopenia
- alkoholowa choroba wątroby
- stłuszczenie i stłuszczeniowe zapalenie wątroby
- autoimmunologiczne zapalenie wątroby
- choroby cholestatyczne (marskość żółciowa pierwotna i pierwotne sklerotyzujące zapalenie wątroby)
- choroba Wilsona
- choroby nowotworowe wątroby i dróg żółciowych (m.in. rak wątrobowokomórkowy, rak dróg żółciowych, hepatoblastoma)
- łagodne zmiany nowotworowe wątroby (naczyniaki, torbiele)
- zakrzepica żył wątrobowych
- kamica dróg żółciowych
- choroby wątroby w przebiegu chorób ogólnoustrojowych.
Niektóre z chorób wymagają natychmiastowego rozpoczęcia leczenia chirurgicznego. Hepatolog zatem zajmuje się również kwalifikowaniem pacjentów do zabiegu – w tym, m.in. do przeszczepu wątroby. Jego zadaniem jest także dalsze prowadzenie tego pacjenta po przebytej już przez niego operacji. Do jego zadań należy zapobieganie powikłaniom pooperacyjnym oraz dbanie o to, żeby pacjent w jak najszybszym czasie powrócił do zdrowia. Dodatkowo może on zlecać pacjentom wykonanie szczepień ochronnych – w tym np. przeciwko wirusowemu zapaleniu typu A i B.
Jak wygląda wizyta u hepatologa?
Hepatolog jako pierwsze i najważniejsze przeanalizuje dotychczasowe badania laboratoryjne. Z tego względu warto przyjść do lekarza ze zrobionymi świeżymi wynikami. Następnie lekarz ten przeprowadza z pacjentem obszerny wywiad lekarski, w którym zawiera pytania między innymi o przebytych chorobach, aktualnym stanie zdrowia czy też problemach zdrowotnych występujących w rodzinie. Następnie po dokładnym wypytaniu zleca on odpowiednie badania. Do takich badań zalicza się m.in:
- podstawowa; rozszerzona morfologia krwi zawierająca próby wątrobowe, tj. LDH, ALT, AST, GGTP, amoniak, ferrytyna, cholesterol, fosfataza zasadowa
- USG jamy brzusznej,
- serologiczne badania wirusowe, w tym HBsAG, anty-HCV, anty-HAV,
- badania genetyczne mające na celu potwierdzenie lub wykluczenie którejś z chorób – choroba Wilsona, mutacja w zespole Gilberta,
- badania autoimmunologiczne, tj. przeciwciała przeciwjądrowe,
- biopsja wątroby.
Kiedy warto udać się do hepatologa?
Do lekarza hepatologa trafiają najczęściej osoby, które w początkowym okresie skarżą się na kłopoty z przewodem pokarmowym. Mogą to być:
- ciągłe zaparcia
- biegunki
- nudności
- wymioty
- zgaga
- odbijanie
Bardzo charakterystycznym objawem mogącym jednoznacznie wskazywać na problemy z wątrobą i drogami żółciowymi jest zażółcenie białek oczu, błon śluzowych jamy ustnej oraz skóry, ciemniejsza barwa moczu oraz wyczuwalnie powiększona wątroba. Profilaktycznie warto odwiedzić tego lekarza w sytuacji zażywania dużej ilości leków przez dłuższy czas, spożywania nadmiernej ilości alkoholu oraz wtedy kiedy w rodzinie występuje obciążenie genetyczne chorobami wątroby.
Hepatolog – metody leczenia
Hepatolog dostosowuje metodę leczenia do stwierdzonej choroby. W momencie gdy leczenie farmakologiczne nie jest wystarczające konieczna jest niekiedy interwencja chirurgiczna. W razie konieczności takiego zabiegu chirurgicznego konieczna jest współpraca hepatologa z lekarzami innych specjalności.
Podsumowanie
Nie ulega wątpliwości, że lekarz hepatolog będzie posiadał najbardziej rozległą wiedzę z zakresu schorzeń wątroby i dróg żółciowych. Niewielu jednak lekarzy w Polsce posiada tytuł hepatologa. W przypadku jeśli rejestracja do takiego lekarza nie jest możliwa to wówczas w pierwszej kolejności powinno się skorzystać z usług gastroenterologa, który posiada rozległą wiedzę na temat chorób układu pokarmowego, w tym również schorzeń wątroby. Wyjątek stanowią osoby zmagające się z wirusowym zapaleniem wątroby (WZW). Tacy pacjenci powinni skorzystać z pomocy lekarza specjalisty chorób zakaźnych.
Bibliografia:
[1] Habior A., Choroby wątroby zagrożeniem Europy w XXI wieku, Postępy Nauk Medycznych 2/2009, s. 77-83.
[2] D. L. Longo, A. S. Fauci, red. wyd. pol. G. Rydzewska, Gastroenterologia i hepatologia, wyd. Czelej, Lublin 2012.
[3] Simon K. Diagnostyka chorób wątroby. Termedia Wydawnictwa Medyczne, Poznań 2012: 9.
[4] Kasarala G, Tillmann HL., Standard liver tests. Clinical Liver Disease 2016; 8(1): 13-18.
Aleksandra Szłapka
DIETETYK KLINICZNY, SPECJALISTKA ELITE POLSKA, PASJONATKA ZDROWEGO STYLU ŻYCIA. SPECJALISTKA W DZIEDZINIE CHORÓB AUTOIMMUNOLOGICZNYCH.
