Choroby wątroby dotykają dużej ilości społeczeństwa. Osłabiona wątroba w początkowej fazie choroby zwykle nie daje wyraźnych, zauważalnych na pierwszy rzut oka objawów. Nie boli, gdyż nie ma unerwienia czuciowego. Idąc tym tropem często nie zauważamy, bądź ignorujemy symptomy mogące świadczyć o chorobie. Kiedy zatem warto skonsultować się z lekarzem? Na co zwrócić uwagę? Tego dowiesz się w tym artykule.
Jakie są objawy chorej wątroby?
Do objawów mogących świadczyć o problemach ze strony wątroby należą:
- Przebarwienia i nadwrażliwość skóry. Głównie zaliczyć tu można zażółcenie skóry (jak również białkówki oka). Taki stan jest efektem zaburzenia pracy wątroby oraz sygnałem ze strony organizmu, iż narząd ten ma problemy z odfiltrowywaniem toksyn. Kolejnym sygnałem jest swędzenie oraz nadwrażliwość skóry na dotyk.
- Zmiana koloru moczu – u zdrowej osoby mocz jest jasnej, tzw. słomkowej barwy. Natomiast kiedy nasz kolor moczu jest ciemny może może to sygnalizować nadmiar bilirubiny we krwi.
- Ból brzucha – wątroba sama w sobie nie boli, ale może się powiększać i uciskać na sąsiednie organy, co już objawiać się może bólem. Sygnałem wskazującym na możliwe problemy z tym narządem może być także skurcz i bóle usytuowane w dolnej części brzucha, jak również uczucie obrzmienia.
- Obrzęki – kiedy wątroba nie działa tak jak powinna, to wówczas na twarzy, jak i dłoniach i kostkach pojawiają się obrzęki.
- Pogorszenie ogólnego samopoczucia – jest to objaw niespecyficzny, bo świadczyć może o wielu rozwijających się chorobach. Kiedy zmęczenie utrzymuje się przez dłuższy czas warto mimo wszystko sprawdzić czy winowajcą nie jest wątroba.
Do najczęściej obserwowanych objawów, jednak dość niespecyficznych, które mają miejsce w chorobach wątroby i dróg żółciowych należą również m. in.: zmęczenie, apatia, nadmierna senność, zaburzenia koncentracji, niestrawność, wzdęcia, nudności, wymioty, jadłowstręt i bóle w okolicy prawego podżebrza. Gdy obserwujemy u siebie którykolwiek z tych objawów warto udać się do lekarza rodzinnego w celu potwierdzenia ewentualnych problemów z wątrobą.
Wątroba a badania laboratoryjne
Testy czynnościowe wątroby, czyli tzw. próby wątrobowe, to badania biochemiczne krwi, które mają za zadanie sprawdzić aktywność enzymów wątrobowych oraz stężenie substancji, które wątroba przekształca bądź wytwarza. Wśród badań diagnostycznych krwi należy wymienić:
- poziom bilirubiny całkowitej,
- ALT (ALAT), czyli aminotransferaza alaninowa,
- AST (AspAT), czyli aminotransferaza asparaginianowa,
- fosfataza alkaliczna
- GGTP, czyli gamma-glutamylotranspeptydaza.
Nieprawidłowy wynik badania świadczyć może o różnych schorzeniach wątroby. Przyczyną podwyższonych prób wątrobowych ALAT i AspAT mogą być stany zapalne wątroby, marskość lub stłuszczenie, choroba alkoholowa wątroby oraz guzy nowotworowe.
Podwyższony poziom bilirubiny wskazuje na żółtaczkę o różnej etiologii. Może również świadczyć o zespole Gilberta, nieprawidłowej pracy wątroby, a nawet nowotworze tego gruczołu. Podwyższona fosfataza alkaliczna może wskazywać na choroby wątroby, w tym: marskość, wirusowe zapalenie wątroby, toksyczne uszkodzeniu miąższu oraz hiperbilirubinemii wrodzonej. Podwyższone GGTP świadczyć może o upośledzeniu wydzielania żółci lub stłuszczeniu wątroby.
Najczęstsze przyczyny podwyższonej aktywności enzymów wątrobowych
Do najczęstszych przyczyn podwyższonej aktywności enzymów wątrobowych zalicza się:
- alkoholowe uszkodzenie wątroby
- wirusowe zapalenie wątroby typu C i B
- toksyczne uszkodzenie wątroby
Lekarz może zdecydować o wykonaniu oznaczenia poziomu przeciwciał anty-HCV lub antygenu HBs, dzięki którym może zdiagnozować wirusowe zapalenie wątroby.
Co szkodzi wątrobie?
Do czynników uszkadzających komórki wątroby, tj. hepatocyty, zaliczyć można m.in.: alkohol, wirusy, niektóre leki, toksyny w pożywieniu, np. pleśnie, metale ciężkie czy nieprawidłowe produkty przemiany materii. W wielu badaniach wykazano również, iż otyłość (plaga XXI wieku) jest obecnie niezależnym czynnikiem ryzyka włóknienia i innych przewlekłych chorób wątroby. Warto zatem pamiętać, że dietą i odpowiednim stylem życia można dużo zdziałać, tym samym zapobiegając wizycie u lekarza spowodowanej dolegliwościami ze strony tego narządu.
Do produktów mających niekorzystny wpływ na wątrobę należą:
- Nadmiar cukru w diecie – wysoka ilość węglowodanów prostych w diecie ma zdecydowanie negatywny wpływ na wątrobę. Problemem są również produkty dosładzane fruktozą lub syropem glukozowo-fruktozowym, których to wątroba nie potrafi przetworzyć w glikogen. W wyniku nadmiernych ilości dochodzi do nadprodukcji trójglicerydów oraz cholesterolu frakcji LDL.
- Tłuszcze nasycone – obecne są w dużej ilości produktów zwłaszcza przetworzonych oraz typu fast food. Mocno obciążają wątrobę.
- Alkohol -obecnie jest jedną z głównych przyczyn wszystkich chorób wątroby. Wysokie spożycie napojów alkoholowych w dłuższym okresie czasu prowadzi do uszkodzenia tego narządu, a w efekcie do rozwoju alkoholowego stłuszczenia, zapalenia i marskości.
- Leki i suplementy – wiele przyjmowanych przez nas leków metabolizowanych jest przez wątrobę. Niektóre z nich cechuje wysoka hepatotoksyczność. Szczególną uwagę należy zwrócić także na suplementy, zwłaszcza te zawierające w składzie witaminę A, gdyż ma ona zdolność do kumulacji w tym organie. W nadmiarze jest toksyczna i sprzyjać może uszkodzeniom i zaburzeniom funkcji wątroby.
Niektóre zioła również wykazują działanie toksyczne na komórki wątroby. Warto wszelkie suplementy, zioła czy leki skonsultować z lekarzem prowadzącym czy dietetykiem klinicznym.
Podsumowanie
Próby wątrobowe powinno się wykonywać raz w roku w ramach profilaktyki zdrowotnej. Jako, że w obecnych czasach na schorzenia wątroby cierpi wiele osób a otyłość jest z czynników predysponujących do ich wystąpienia warto wdrożyć odpowiedni zdrowy styl życia wraz ze zdrową dobrze zbilansowaną dietą, co pozwoli na wsparcie wątroby i zaoszczędzi stresujących konsultacji z lekarzem.
Bibliografia:
[1] Simon K. Diagnostyka chorób wątroby. Termedia Wydawnictwa Medyczne, Poznań 2012: 9.
[2] Kokot F. Choroby Wewnętrzne. Wydanie VII uzupełnione i unowocześnione. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa 2002: 353-378.
[3] Guzek J. Patofizjologia człowieka w zarysie. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa 2005: 655-656.
[4] Kasarala G, Tillmann HL., Standard liver tests. Clinical Liver Disease 2016; 8(1): 13-18.
Aleksandra Szłapka
DIETETYK KLINICZNY, SPECJALISTKA ELITE POLSKA, PASJONATKA ZDROWEGO STYLU ŻYCIA. SPECJALISTKA W DZIEDZINIE CHORÓB AUTOIMMUNOLOGICZNYCH.
