
Sirtuiny to białka enzymatyczne, które występują we wszystkich organizmach żywych. Badania nad działaniem sirtuin są prowadzone od lat 80. ubiegłego wieku, od kiedy w 1984 roku odkryto w drożdżach pierwszy rodzaj tego białka. Im więcej jest ich w organizmie, tym epiej on funkcjonuje, a ryzyko zachorowania na niektóre schorzenia się obniża.
Funkcje sirutin w organizmie
Mówi się o tym, że wysoka zawartość sirtuin w ciele człowieka może spowolnić procesy starzenia i obumierania komórek, przeciwdziała pojawianiu się stanów zapalnych, jak również reguluje procesy metaboliczne poprzez zwiększoną redukcję tkanki tłuszczowej. Wpływa również korzystnie na odporność organizmu, pomaga mu również radzić sobie ze stresem. Są one rodzajem przekaźnika, który aktywuje (bądź nie) inne białka powiązane z DNA w odpowiedzi na informację otrzymaną ze środowiska. Uruchamiają one również systemy naprawcze organizmu i normalizują gospodarkę węglowodanowo – lipidową. Białko typu sirt powoduje brązowienie białej tkanki tłuszczowej. Brunatna tkanka tłuszczowa zapobiega otyłości, a także wystąpieniu insulinooporności. Pomaga również regulować temperaturę ciała i wspomaga spalanie kalorii. Ponadto przyczyniają się do obniżania poziomu reaktywnych form tlenu (ROS) oraz hamowania apoptozy – dzięki temu może zapobiegać regeneracji w przebiegu choroby Alzheimera i Parkinsona. Co więcej, sirtuiny mogą nasilać lipolizę w tkance tłuszczowej oraz sekrecję insuliny przez trzustkę.Odpowiedzialne są także za homeostazę naczyń krwionośnych i regulację angiogenezy.
Jak aktywować sirtuiny?
Sirtuiny są pobudzane przez enzymy, które zwykle odpowiadają za metabolizm glukozy. Gdy zmniejszamy ilość węglowodanów w naszej diecie, poziom glukozy we krwi spada. Dzięki temu mechanizmowi enzymy te mogą zająć się właśnie aktywacją sirtuin. Kolejnym ze sposobów jest czasowe ograniczenie kaloryczności spożywanych posiłków, nawet o 50 %. Naukowcy z Cornell University już w latach 30. XX wieku udowodnili zależność między długością życia a spożywanymi kaloriami. Badania dowodzą, że krótkotrwałe zmniejszenie przyjmowanych kalorii pobudza ciało do regeneracji i samoodnowy. Następnie warto wprowadzić do diety produkty, które zawierają w sobie związki polifenolowe. Polifenole bowiem należą do najsilniejszych przeciwutleniaczy, czyli antyoksydantów. Ochraniają one komórki przed uszkodzeniem, uszczelniają̨ naczynia krwionośne oraz wykazują działanie przeciwzapalnie. Regulują̨ one również poziom glukozy i lipidów w organizmie, a także wykazują działanie antynowotworowe. Do produktów bogatych w antyoksydanty należą surowe kakao, aronia, owoc dzikiej róży, borówki, porzeczki, żurawina, oliwa czy jagody. Jednym z najlepszych produktów są czerwone odmiany winogron, które zawierają silny antyoksydant – resweratrol. Do równie skutecznych przeciwutleniaczy należą także katechiny, których bogatym źródłem jest matcha, kakao, owoce tj. jabłka, śliwki, brzoskwinie, morele, truskawki i wiśnie oraz liściasta zielona herbata.
Dieta SIRT – na czym polega?
Dieta SIRT została opracowana przez Aidana Gogginsa i Glena Mattena, absolwentów angielskiego Uniwersytetu w Surrey, w 2016 roku i bazuje na produktach bogatych w aktywatory sirtuin.
Dieta ta składa się z 3 faz:
- etap I – trwa 7 dni i wymaga spożywania nie więcej niż 1000 kcal na dobę przez 3 dni oraz 1500 kcal przez 4 dni; W ciągu pierwszych trzy dni należy pić soki warzywno- owocowe, koktajle bogate w antyoksydanty i i zjeść jeden pełnowartościowy posiłek bogaty w aktywatory sirtuin. W tej fazie spada zawartość glikogenu jak i wody w mięśniach, dlatego dochodzi do szybkiej utraty wagi. W kolejnych czterech dniach powinno się zwiększyć spożycie kalorii do 1500, spożywając soki, koktajle oraz dwa pełnowartościowe posiłki dziennie, na które można przygotować np. omlet lub chude mięso. Należy unikać wysoko przetworzonego jedzenia, rafinowanych tłuszczów, białego cukru oraz dużej ilości węglowodanów.
- etap II – trwa 14 dni i wymaga spożywania nie więcej niż 1500 kcal na dobę; Ta faza ma na celu stopniowe chudnięcie. Codziennie można jeść trzy posiłki bogate w sirtuiny a także pić koktajle/soki. W ciągu dnia można przygotować rybę na parze z warzywami lub pełnoziarnisty makaron ugotowany al dente.
- etap III – nie wymaga liczenia kalorii, jednak uwzględnia spożycie jak największej ilości produktów zawierających sirtuiny.
Do produktów bogatych w sirtuiny należą: seler naciowy wraz z liśćmi, jarmuż, szpinak, rukola, lubczyk, nać pietruszki, czerwona cykoria, czerwona cebula, kapary, papryczka chilli, truskawki, jagody, soja, gryka (kasza gryczana, mąka gryczana, płatki gryczane), kawa, kakao, gorzka czekolada (o zawartości min. 85 % kakao), czerwone wino, oliwa z oliwek, zielona herbata (matcha), daktyle, kurkuma, orzechy włoskie. Unikać w diecie należy: słodyczy tj. cukier, batony, wypieki cukiernicze, ciastka, ciasteczka; słone przekąski: paluszki, precelki; żywności typu fast-food; słodkich, gazowanych napojów; produktów na bazie białej mąki pszennej: jasnego pieczywa, pszennych bułek, potraw mącznych.
Czy warto stosować dietę SIRT?
Warto wziąć pod uwagę fakt, że zakres badań potwierdzających słuszność założeń diety jest ograniczony oraz trudno dostępny. Dieta ta bazuje głównie na właściwościach zdrowotnych sirtuin. Pierwsza faza diety skoncentrowana na zbyt małej podaży kalorii może prowadzić do osłabienia, zmęczenia, rozdrażnienia i spadku motywacji. Natomiast plusem diety jest to, iż zaleca ona spożywanie dużej ilości warzyw i owoców bogatych w antyoksydanty oraz zrezygnowanie z produktów przetworzonych bogatych w cukry proste i tłuszcze nasycone co odpowiada prawidłowemu i zdrowemu modelowi żywienia.
Podsumowanie
Sirtuiny są wciąż nie do końca poznanym tematem. Pewnym jest, że są to związki o licznych korzyściach dla organizmu i działają na wielu płaszczyznach. Obecnie trwają̨ badania nad wykorzystaniem zarówno roślinnych, jak i syntetycznych aktywatorów sirtuin, co pozwoliłoby przeciwdziałać występującym chorobom cywilizacyjnym oraz spowolnić procesy starzenia się organizmu. Mimo wszystko warto uwzględnić produkty zawierające aktywatory sirtuin w swojej codziennej diecie.
Bibliografia:
[1] Ye X., Li M., Hou T., Gao T., Zhu W.G., Yang Y. (2016), Sirtuins in glucose and lipid
metabolism. Oncotarget, Advance Publications, DOI: 10.18632/oncotarget.12157
[2] Siedlecka K., Bogusławski W. (2015), Sirtuiny — enzymy długowieczności ? ,
Gerontologia Polska, 13(3):147–152
[3] Jęśko H., Wencel P., Strosznajder R. P., Strosznajder J. B. (2016), Sirtuins and Their
Roles in Brain Aging and Neurodegenerative Disorders. Neurochemical Research,
42:876–890
[4] Houtkooper R.H., Pirinen E., Auwerx J. (2012), Sirtuins as regulators of metabolism and
healthspan. Nat Rev Mol Cell Biol., 13:225–38
[5] Cantó C, Auwerx J. Caloric restriction, SIRT1 and longevity. Trends Endocrinol Metab.
wrzesień 2009;20(7):325–31.
[6] W. Kupis, The role of sirtuins in cellular homeostasis, "Journal of physiology and
biochemistry", nr 72 (3) 2016.
Aleksandra Szłapka
DIETETYK KLINICZNY, SPECJALISTKA ELITE POLSKA, PASJONATKA ZDROWEGO STYLU ŻYCIA. SPECJALISTKA W DZIEDZINIE CHORÓB AUTOIMMUNOLOGICZNYCH.